Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

lex mancipi(i)

  • 1 lēx

        lēx lēgis, f    [3 LEG-], a formal proposition for a law, motion, bill (offered by a magistrate to the people): legem ferre: antiquare: rogare: legem promulgavit pertulitque, ut, etc., L.: a dictatore comitiis lata: scivit legem de publicanis: populus R. iussit legem de civitate tribuendā: repudiare.— A bill adopted by the people in the comitia, enactment, law: civitati legem constituere: leges ac iura labefactare: legem condere, L.: decem tabularum leges, the ten (afterwards twelve) tables, composed by the decemvirs, L.: fraudem legi facere, evade the law, L.: omnia lege facta, legally: ut legibus fieret iudicium, according to law, N.: lictorem lege agere iubere, do his office, L.: Lege agito, bring an action, T.— A law, precept, regulation, principle, rule, mode, manner: meā lege utar, T.: haec lex in amicitiā sanciatur: veri rectique: prima historiae, ne quid falsi dicere audeat: lex amicitiae, ut idem amici semper velint: leges Epicuri: ultra Legem tendere opus, H.: lex et ratio loquendi, Iu.: equi sine lege ruunt, in disorder, O.: hanc dederat Proserpina legem, had prescribed this order, V.— A contract, agreement, covenant: in mancipi lege, a contract of sale: Manilianas venalium vendendorum leges ediscere, legal forms.—A condition, stipulation: hac lege tibi adstringo meam fidem, T.: legibus dictis, L.: fata Quiritibus Hac lege dico, ne, etc., H.: leges captis inponere, conditions, O.: sed vos saevas imponite leges, Iu.: pax data Philippo in has leges est, terms, L.: se sub leges pacis iniquae Tradere, V.
    * * *
    I
    law; motion, bill, statute; principle; condition
    II
    lexeos/is N F
    word; (Greek)

    Latin-English dictionary > lēx

  • 2 mancipium

    ī n. [ manus + capio ]
    1) манципий, юридически оформленная купля, покупка
    lex mancipi(i) C — купчая, договор о купле-продаже
    2) право собственности, тж. собственность, обладание, владение, неограниченная власть (esse in alicujus mancipio AG)
    aliquid mancipio accipĕre Pl, C — приобрести (купить) что-л.
    res mancipi(i) C etc. — принадлежащее кому-л. по нраву собственности
    3) раб, рабыня, невольник (mancipia argento parare L; m. alicujus tempus in omne O)
    omnis Musae m. погов. Pt — служитель всех муз, т. е. мастер на все руки

    Латинско-русский словарь > mancipium

  • 3 mancipium

    mancipium od. mancupium, iī, n. (manus u. capio), eig. das Ergreifen mit der Hand in Gegenwart von fünf Zeugen, um das förmliche Eigentumsrecht an dem ergriffenen Gegenstande zu erlangen (wobei der Ergreifende mit einem Erz- od. Geldstücke an die Wage, die der libripens hielt, schlug); dah. I) (als jurist, t. t.) eig., die förmliche Kaufvollziehung, die förmliche Eigentumserwerbung, der förmliche Kauf einer Sache, Plaut., Cic. u.a.: lex mancipi (mancipii), Kaufvertrag, Cic.: emptio mancipi, ein solcher Kauf, Plin.: ius mancipii, dieses Kaufrecht, Eigentumsrecht, Cic.: mancipio dare, durch einen förmlichen Kauf geben, verkaufen, als Eigentum überlassen, Cic. u. (bildl.) Lucr. u. Sen.: mancipio accipere, durch Kauf an sich bringen, Cic. – sui mancipii esse, sein eigener Herr sein, Brut. in Cic. ep.: est mancipium illius, Cur. in Cic. ep.: esse in alcis mancipio, Eigentum sein, Gell.: dah. res mancipii, Dinge, worüber man völliges Eigentumsrecht hat, Cic. – II) meton., ein durch Anlegen der Hand erworbener Sklave, ein Kaufsklave, Plaut. Cic. u. Hor.: so auch Sklavin, Liv. – mancipia argento parata, Liv.: Aegyptium mancipium, verächtlich v. Mörder des Pompejus, Vell. 2, 53, 2. – übtr., titulo rex insulae, animo pecuniae miserabile mancipium, Val. Max.: se fore mancipium tempus in omne tuum, Ov.: m. omnis Musae, Petron. – / Apul. met. 2, 11 liest Eyssenhardt mancipiata sum.

    lateinisch-deutsches > mancipium

  • 4 mancipium

    mancipium od. mancupium, iī, n. (manus u. capio), eig. das Ergreifen mit der Hand in Gegenwart von fünf Zeugen, um das förmliche Eigentumsrecht an dem ergriffenen Gegenstande zu erlangen (wobei der Ergreifende mit einem Erz- od. Geldstücke an die Wage, die der libripens hielt, schlug); dah. I) (als jurist, t. t.) eig., die förmliche Kaufvollziehung, die förmliche Eigentumserwerbung, der förmliche Kauf einer Sache, Plaut., Cic. u.a.: lex mancipi (mancipii), Kaufvertrag, Cic.: emptio mancipi, ein solcher Kauf, Plin.: ius mancipii, dieses Kaufrecht, Eigentumsrecht, Cic.: mancipio dare, durch einen förmlichen Kauf geben, verkaufen, als Eigentum überlassen, Cic. u. (bildl.) Lucr. u. Sen.: mancipio accipere, durch Kauf an sich bringen, Cic. – sui mancipii esse, sein eigener Herr sein, Brut. in Cic. ep.: est mancipium illius, Cur. in Cic. ep.: esse in alcis mancipio, Eigentum sein, Gell.: dah. res mancipii, Dinge, worüber man völliges Eigentumsrecht hat, Cic. – II) meton., ein durch Anlegen der Hand erworbener Sklave, ein Kaufsklave, Plaut. Cic. u. Hor.: so auch Sklavin, Liv. – mancipia argento parata, Liv.: Aegyptium mancipium, verächtlich v. Mörder des Pompejus, Vell. 2, 53, 2. – übtr., titulo rex insulae, animo pecuniae miserabile mancipium, Val. Max.: se fore mancipium tempus in omne tuum,
    ————
    Ov.: m. omnis Musae, Petron. – Apul. met. 2, 11 liest Eyssenhardt mancipiata sum.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > mancipium

  • 5 mancipium

    mancĭpĭum (mancŭpĭum), ĭi, n. [manus + capio] [st2]1 [-] mancipation, aliénation d'une propriété, cession, vente (on portait la main, en présence de cinq témoins, sur l'objet cédé, comme symbole de la prise de possession). [st2]2 [-] droit de propriété. [st2]3 [-] esclave (de l'un ou l'autre sexe), serviteur (acquis par mancipation).    - qqf. gén. sing. contacté mancipi.    - res mancipii: choses qui (nous) appartiennent en propre.    - aliquid alicui mancipio dare: donner qqch en toute propriété à qqn.    - mancipia argento parata, Liv. 41, 6: esclaves achetés.    - mancipiis locuples eget aeris Cappadocum rex, Hor. Ep. 1, 6, 39: le roi de Cappadoce, riche en esclaves, manque d'argent.    - esse mancipium alicujus (esse in mancipio alicujus): être la propriété de qqn.    - esse sui mancipii, Cic.: être son maître, ne relever de personne.    - in mancipii lege: dans le contrat de vente.    - hoc in mancipio Marius non dixerat, Cic. Off. 3, 16, 67: Marius ne l'avait pas dit lors de la vente.    - idem sutor est, idem cocus, idem pistor, omnis Musae mancipium, Petr.: il est à la fois cordonnier, cuisinier, pâtissier, c'est un serviteur apte à tous les métiers.    - mancipium Christi, Prud.: serviteur du Christ. Pour les res mancipi, le mode d'acquisition le plus important est la mancipatio per aes et libram; elle se fait en présence des deux parties, de cinq témoins, d'un porte-balance, libripens, et de l'objet à acquérir, si c'est un meuble. L'acquéreur touche de la main l'objet qui doit être aliéné; il frappe d'un lingot de métal, aes, la balance, libra, que tient le libripens, et remet le lingot à la personne qui fait l'aliénation, en prononçant une formule sacramentelle.
    * * *
    mancĭpĭum (mancŭpĭum), ĭi, n. [manus + capio] [st2]1 [-] mancipation, aliénation d'une propriété, cession, vente (on portait la main, en présence de cinq témoins, sur l'objet cédé, comme symbole de la prise de possession). [st2]2 [-] droit de propriété. [st2]3 [-] esclave (de l'un ou l'autre sexe), serviteur (acquis par mancipation).    - qqf. gén. sing. contacté mancipi.    - res mancipii: choses qui (nous) appartiennent en propre.    - aliquid alicui mancipio dare: donner qqch en toute propriété à qqn.    - mancipia argento parata, Liv. 41, 6: esclaves achetés.    - mancipiis locuples eget aeris Cappadocum rex, Hor. Ep. 1, 6, 39: le roi de Cappadoce, riche en esclaves, manque d'argent.    - esse mancipium alicujus (esse in mancipio alicujus): être la propriété de qqn.    - esse sui mancipii, Cic.: être son maître, ne relever de personne.    - in mancipii lege: dans le contrat de vente.    - hoc in mancipio Marius non dixerat, Cic. Off. 3, 16, 67: Marius ne l'avait pas dit lors de la vente.    - idem sutor est, idem cocus, idem pistor, omnis Musae mancipium, Petr.: il est à la fois cordonnier, cuisinier, pâtissier, c'est un serviteur apte à tous les métiers.    - mancipium Christi, Prud.: serviteur du Christ. Pour les res mancipi, le mode d'acquisition le plus important est la mancipatio per aes et libram; elle se fait en présence des deux parties, de cinq témoins, d'un porte-balance, libripens, et de l'objet à acquérir, si c'est un meuble. L'acquéreur touche de la main l'objet qui doit être aliéné; il frappe d'un lingot de métal, aes, la balance, libra, que tient le libripens, et remet le lingot à la personne qui fait l'aliénation, en prononçant une formule sacramentelle.
    * * *
        Mancipium, mancipii: vel Mancupium, mancupii. Cicero. Un esclave et prisonnier de guerre.
    \
        Mancipium. Cic. La vente et contract d'une vendition.
    \
        Vita mancipio nulli datur, omnibus vsu. Lucret. Nous n'avons la vie que par usufruict, et non point en pleine proprieté.
    \
        Lex mancipii. Cic. Une clause et condition apposee en un contract de vendition des choses immeubles.
    \
        Mancipio dare. Plaut. Vendre avec promesse de garantir.
    \
        Accipere mancipio. Varro. Acheter une chose que le vendeur promet garantir.
    \
        Sui mancipii esse. Brutus ad Ciceronem. Estre à soymesmes, N'estre subject à personne.

    Dictionarium latinogallicum > mancipium

  • 6 neque

    nĕ-que or nec (used indifferently before vowels and consonants. The notion that nec in class. prose stands only before consonants is wholly unfounded. Ap. Cic. in the Rep. alone we find nec nineteen times before vowels; viz.: nec accipere, 3, 13, 23: nec alios, 2, 37, 62: nec enim, 1, 24, 38; 6, 25, 27: nec esset, 5, 5, 7: nec ex se, 6, 24, 27:

    nec id, 1, 1, 1: nec inportatis, 2, 15, 29: nec in, 6, 23, 25: nec inconstantiam, 3, 11, 18: nec injussu, 6, 15, 15: nec ipsius, 1, 26, 41: nec ipsum, 6, 24, 27: nec ulla, 1, 34, 51: nec ullo, 1, 37, 58: nec una, 2, 1, 2: nec hic, 3, 33, 45: nec hominis, 2, 21, 37: nec hunc, 6, 25, 29. Cf. also such passages as neque reliquarum virtutum, nec ipsius rei publicae,

    Cic. Rep. 1, 26, 41:

    dabo tibi testes nec nimis antiquos nec ullo modo barbaros,

    id. ib. 1, 37, 58:

    nec atrocius... neque apertius,

    id. Tull. 1, 2:

    nec homo occidi nec consulto, etc.,

    id. ib. 14, 34. The true distinction is, that in the form nec the negation is more prominent; in the form neque, the connective force of the particle; cf. Hand, Turs. 4, p. 94 sq.), adv. and conj. [ne-que], not; and not, also not.
    I.
    Adv., like ne, in ante-class. Latinity (v. ne, I.) as a general negative particle, = non, not (usually in the form nec. In class. Lat. this usage seems to be confined to certain formulae, as nec opinans, nec procul abesse, nec mancipi, etc.; v. infra): nec conjunctionem grammatici fere dicunt esse disjunctivam, ut: nec legit, nec scribit: cum si diligentius inspiciatur, ut fecit Sinnius Capito, intellegi possit, eam positam esse ab antiquis pro non, ut et in XII. est: AST EI CVSTOS NEC ESCIT, Paul. ex Fest. p. 162 Müll.:

    SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, etc., Lex XII. Tab. (v. App. III. tab. 5): SI AGNATVS NEC ESCIT, etc., ib.: magistratus nec obedientem civem coërceto,

    Cic. Leg. 3, 3, 6:

    senatori, qui nec aderit, culpa esto,

    id. ib. 3, 4, 11:

    bruti nec satis sardare queunt,

    Naev. 1, 4; 1, 7:

    tu dis nec recte dicis: non aequum facis,

    Plaut. Bacch. 1, 2, 11:

    nec recte,

    id. As. 1, 3, 3; 2, 4, 65; id. Most. 1, 3, 83; Cat. 30, 4:

    alter, qui nec procul aberat,

    Liv. 1, 25, 10:

    nec ullus = nullus: cui Parcae tribuere nec ullo vulnere laedi,

    Verg. Cir. 269:

    differentia mancipi rerum et nec mancipi,

    Gai. Inst. 2, 18 sq. —Form neque: si quid tibi in illisce suovitaurilibus lactentibus neque satisfactum est, etc., an old formula of prayer in Cato, R. R. 141, 4: neque opinantes insidiatores, Auct. B. Afr. 66; Auct. B. Alex. 75.
    II.
    Conj., in all periods and kinds of composition.
    A.
    In gen., = et non, and not, also not.
    1.
    Alone.
    (α).
    When the negative applies to the principal verb of the clause: multumque laborat, Nec respirandi fit copia, Enn. ap. Macr. S. 6, 3 (Ann. v. 437 Vahl.):

    illa quae aliis sic, aliis secus, nec iisdem semper uno modo videntur, ficta esse dicimus,

    Cic. Leg. 1, 17, 47:

    delubra esse in urbibus censeo, nec sequor magos Persarum, quibus, etc.,

    id. ib. 2, 10, 26; id. N. D. 1, 29, 81; id. Rep. 2, 1, 2:

    quae mei testes dicunt, quia non viderunt nec sciunt,

    id. Tull. 10, 24:

    non eros nec dominos appellabant eos... sed patres et deos. Nec sine causā. Quid enim? etc.,

    id. Rep. 1, 41, 64:

    illa, nec invideo, fruitur meliore marito,

    Ov. H. 2, 79.—
    (β).
    Less freq. when the negative applies to some other word:

    nec inventas illas toto orbe pares vires gloriatur,

    Just. 11, 9, 5:

    et vidi et perii, nec notis ignibus arsi,

    Ov. H. 12, 33:

    Anguibus exuitur tenui cum pelle vetustas, Nec faciunt cervos cornua jacta senes ( = et faciunt non senes),

    id. A. A. 3, 77:

    neque eum aequom facere ait,

    Ter. Phorm, 1, 2, 64:

    nec dubie ludibrio esse miserias suas,

    Liv. 2, 23, 14; 2, 14, 2; esp. in the phrases nec idcirco minus, nec eo minus, nec eo secius, neque eo magis;

    thus: nec idcirco minus,

    Cic. de Or. 2, 35, 151:

    neque eo minus,

    Liv. 41, 8, 8; Suet. Oth. 2; id. Vesp. 24:

    neque eo secius,

    Nep. Att. 2, 2:

    neque eo magis,

    id. Eum. 4, 2; id. Paus. 3, 5; id. Att. 8, 5:

    cum consules in Hernicos exercitum duxissent, neque inventis in agro hostibus, Ferentinum urbem cepissent,

    Liv. 7, 9, 1.—
    2.
    So, nec ullus, nec quisquam, for et nullus, et nemo, etc.:

    nec ullo Gallorum ibi viro, etc.,

    Liv. 38, 25, 3; Tac. Agr. 16:

    nec quidquam magis quam ille, etc.,

    Curt. 4, 2, 8.—
    3.
    With vero, enim, autem, tamen:

    neque vero hoc solum dixit, sed ipse et sentit et fecit,

    Cic. de Or. 1, 53, 229:

    nec vero jam meo nomine abstinent,

    id. Rep. 1, 3, 6: nec enim respexit, etc., id. Clod. et Cur. 4, 4; id. Lael. 10, 32:

    neque enim tu is es, qui, qui sis nescias,

    id. Fam. 5, 12, 6:

    nec tamen didici, etc.,

    id. Rep. 2, 38, 64:

    neque autem ego sum ita demens, ut, etc.,

    id. Fam. 5, 12, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    Nec [p. 1202] = ne... quidem, not even (in Liv. and later writers;

    in Cic. dub. since B. and K. read ne... quidem,

    Cic. Ac. 1, 2, 7; id. Tusc. 1, 26, 65; id. Cat. 2, 4, 8; cf.

    Hand, Turs. 4, 105 sqq.): ne quid ex antiquo praeter sonum linguae, nec eum incorruptum, retinerent,

    Liv. 5, 33, 11:

    Maharbal nec ipse eruptionem cohortium sustinuit,

    id. 23, 18, 4:

    nec nos,

    id. 3, 52, 9; 34, 32, 9; 37, 20, 8; 38, 23, 3;

    40, 20, 6: non spes modo, sed nec dilatio,

    Just. 11, 8, 4:

    tam pauper, quam nec miserabilis Irus,

    Mart. 6, 77, 1; 5, 70, 6: Juv. 2, 151:

    interrogatus, an facta hominum deos fallerent, nec cogitata, inquit,

    Val. Max. 7, 2, ext. 8; Tac. G. 6:

    nec ipse,

    Suet. Claud. 46; Flor. 1, 15, 3; Lact. 5, 13, 12; Amm. 14, 10, 3.—
    2.
    Nec = etiam non (freq. in Quint.):

    ut, si in urbe fines non reguntur, nec aqua in urbe arceatur,

    Cic. Top. 4, 23; id. Fin. 1, 11, 39:

    nec si quid dicere satis non est, ideo nec necesse est,

    Quint. 1, 1, 21:

    quod in foro non expedit, illic nec liceat,

    id. 9, 2, 67; 5, 10, 86; 12, 3, 6;

    2, 13, 7: sed neque haec in principem,

    Tac. A. 4, 34; 3, 29; 2, 82.—
    3.
    Neque (nec)... neque (nec), neither... nor: quae neque Dardaniis campis potuere perire, Nec cum capta capi, nec cum combusta cremari, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 360 Vahl.):

    nam certe neque tum peccavi, cum... neque cum, etc.,

    Cic. Att. 8, 12, 2:

    nec meliores nec beatiores,

    id. Rep. 1, 19, 32:

    mors nec ad vivos pertineat nec ad mortuos,

    id. Tusc. 1, 38, 91:

    virtus nec eripi nec surripi potest umquam: neque naufragio neque incendio amittitur,

    id. Par. 6, 3, 51: neque ego neque Caesar, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 1; cf.:

    haec si neque ego neque tu fecimus,

    Ter. Ad. 1, 2, 23; so,

    non... nec... neque... neque: perspicuum est, non omni caussae, nec auditori neque personae neque tempori congruere orationis unum genus,

    Cic. de Or. 3, 55, 210.—The second nec is rarely placed after a word in the clause ( poet.):

    nec deus hunc mensā, dea nec dignata cubili est,

    Verg. E. 4, 63; id. A. 4, 365; 696:

    sed nec Brutus erit, Bruti nec avunculus usquam,

    Juv. 14, 43.—With a preceding negative, which, however, does not destroy the negation contained in neque... neque:

    non mediusfidius prae lacrimis possum reliqua nec cogitare nec scribere,

    Cic. Att. 9, 12, 1:

    ut omnes intellegant, nihil me nec subterfugere voluisse reticendo nec obscurare dicendo,

    id. Clu. 1, 1:

    nulla vitae pars neque publicis neque privatis, neque forensibus neque domesticis, neque si tecum agas, neque si cum altero contrahas vacare officio potest,

    id. Off. 1, 2, 4:

    nemo umquam neque poëta neque orator fuit, qui, etc.,

    id. Att. 14, 20, 3; 8, 1, 3; Liv. 38, 50, 11.—
    4.
    Neque (nec)... et (que), and et... neque (nec), when one clause is affirmative, on the one hand not... and on the other hand; not only not... but also; or the contrary, on the one hand... and on the other hand not; not only... but also not.
    a.
    Neque (nec)... et (que):

    id neque amoris mediocris et ingenii summi et sapientiae judico,

    Cic. Att. 1, 20, 1:

    animal nullum inveniri potest, quod neque natum umquam sit, et semper sit futurum,

    id. N. D. 3, 13, 32; id. Off. 2, 12, 43; id. Brut. 58, 198; Caes. B. G. 4, 1; Tac. A. 3, 35:

    ex quo intellegitur nec intemperantiam propter se fugiendam esse temperantiamque expetendam,

    Cic. Fin. 1, 14, 48:

    perficiam, ut neque bonus quisquam intereat, paucorumque poenā vos omnes jam salvi esse possitis,

    id. Cat. 2, 13, 28:

    sed nec illa exstincta sunt, alunturque potius et augentur cogitatione et memoriā,

    id. Lael. 27, 104; Ov. M. 2, 42; 811.—
    b.
    Et... neque (nec):

    ego vero et exspectabo ea quae polliceris neque exigam nisi tuo commodo,

    Cic. Brut. 4, 17:

    patebat via et certa neque longa,

    id. Phil. 11, 2, 4:

    intellegitis et animum ei praesto fuisse, nec consilium defuisse,

    id. ib. 13, 6, 13:

    et... nec... et... et,

    id. Tusc. 5, 38, 112.—
    5.
    Neque (nec) non (also in one word, necnon), emphatically affirmative, and also, and besides, and indeed, and:

    nec haec non deminuitur scientia,

    Varr. R. R. 1, 4, 4:

    neque meam mentem non domum saepe revocat exanimata uxor,

    Cic. Cat. 4, 2, 3:

    nec vero non eadem ira deorum hanc ejus satellitibus injecit amentiam,

    id. Mil. 32, 86:

    nec vero Aristoteles non laudandus in eo, quod, etc.,

    id. N. D. 2, 16, 44: neque tamen illa non ornant, habiti honores, etc., id. de Or. 2, 85, 347:

    neque tristius dicere quicquam debeo hac de re, neque non me tamen mordet aliquid,

    id. Fam. 3, 12, 2:

    nec non et sterilis, etc.,

    Verg. G. 2, 53; id. A. 8, 461; Suet. Tit. 5.—
    b.
    In Varro and after the Aug. per., nec non (or as one word, necnon) freq. as a simple conjunction = et, and, and likewise, and so too, and also:

    ibi vidi greges magnos anserum, gallinarum, gruum, pavonum, necnon glirium, etc.,

    Varr. R. R. 3, 2, 14; Col. 8, 15, 6:

    nec non et Tyrii per limina laeta frequentes Convenere,

    Verg. A. 1, 707; Plin. 13, 22, 38, § 118:

    nec non etiam poëmata faciebat ex tempore,

    Suet. Gram. 23:

    nec non et ante,

    Vulg. 2 Reg. 23, 13:

    nec non et quasi,

    id. 2 Par. 3, 16. —
    6.
    Neque (nec) dum (also in one word, necdum), and not yet, not yet:

    ille autem quid agat, si scis neque dum Romā es profectus, scribas ad me velim,

    Cic. Att. 14, 10, 4; Cels. 5, 26, n. 33; Suet. Aug. 10; Juv. 11, 66:

    necdum tamen ego Quintum conveneram,

    Cic. Att. 6, 3, 2:

    necdum etiam audierant inflari classica, necdum Impositos duris crepitare incudibus enses,

    Verg. G. 2, 539; id. A. 11, 70.—Strengthened by tamen:

    philosophi summi, neque dum tamen sapientiam consecuti, nonne intellegunt in summo se malo esse?

    Cic. Tusc. 3, 28, 68; id. Att. 6, 3, 3:

    et necdum (post-Aug.),

    and not yet, Plin. Pan. 14, 1.—
    7.
    Nec... quidem; v. quidem.—
    C.
    Neque = et ne or neve.
    1.
    Expressing negative purpose.
    (α).
    After ut (class.):

    ut ea, quae regie statuit in aratores, praetermittam neque eos appellem, a quibus, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 48, § 115:

    hortemur liberos nostros, ut animo rei magnitudinem complectantur, neque eis praeceptis quibus utuntur omnes, ut consequi posse confidant, etc.,

    id. de Or. 1, 5, 19:

    peterent ut dediticiis suis parcerent, neque in eum agrum arma inferrent,

    Liv. 7, 31, 4; 1, 2, 4; 3, 52, 11; 27, 20, 12.—
    (β).
    After ne (not ante-Aug.):

    conspirāsse inde, ne manus ad os cibum ferrent, nec os acciperet datum, nec dentes conficerent,

    Liv. 2, 32, 10; 3, 21, 6; 4, 4, 11; 26, 42, 2.—
    2.
    In a prohibition (rare):

    nec id mirati sitis, priusquam, etc.,

    Liv. 5, 53, 3:

    nec a me nunc quisquam quaesiverit, quid, etc.,

    id. 9, 9, 9:

    nec quicquam raptim aut forte temere egeritis,

    id. 23, 5, 3.—
    D.
    In contrasts, but not, not however (class.):

    ubi aetas tantum modo quaestui neque luxuriae modum fecerat,

    Sall. C. 24, 3:

    gloriosa modo neque belli patrandi,

    id. J. 88, 4:

    consulatus sine ulla patrum injuriā, nec sine offensione fuit,

    Liv. 3, 55, 1:

    oppida oppugnata nec obsessa sunt,

    id. 5, 12, 5; Plin. Ep. 3, 1, 9; Quint. 8, 6, 74; Tac. Agr. 8.

    Lewis & Short latin dictionary > neque

  • 7 nexus

    1.
    nexus, a, um, Part. and P. a., from necto.
    2.
    nexus, ūs, m. [necto], a tying or binding together, a fastening, joining, an interlacing, entwining, clasping.
    I.
    Lit. (only poet. and in post-Aug. prose):

    et jam contulerant arto luctantia nexu Pectora pectoribus,

    Ov. M. 6, 242; cf.:

    bracchiorum nexibus elidere aliquem (of a wrestler),

    Suet. Ner. 53:

    serpens, baculum qui nexibus ambit,

    coils, folds, Ov. M. 15, 659; cf. Plin. 8, 11, 11, § 32; Tac. A. 4, 62:

    salix solido ligat nexu,

    Plin. 16, 37, 69, § 177.—
    II.
    Transf. (with the collat. form nexum, i; v. in the foll.), the state or condition of a nexus (v. necto, I. B.), a personal obligation, an addiction or voluntary assignment of the person for debt, slavery for debt: nexum Manilius scribit, omne, quod per libram et aes geritur, in quo sint mancipia. Mutius, quae per aes et libram fiant, ut obligentur, praeter quae mancipio dentur. Hoc verius esse, ipsum verbum ostendit, de quo quaeritur;

    nam idem quod obligatur per libram neque suum fit, inde nexum dictum. Liber qui suas operas in servitutem pro pecuniā quādam debebat, dum solveret, nexus vocatur, ut ab aere obaeratus,

    Varr. L. L. 7, § 105 Müll.:

    abalienatio est ejus rei, quae mancipi est, aut traditio alteri nexu, aut in jure cessio,

    Cic. Top. 5, 28:

    QVOM NEXVM FACIET, etc., Lex XII. Tab.: qui se nexu obligavit,

    Cic. Mur. 2, 3:

    nexum inire,

    Liv. 7, 19:

    nec civili nexu sed communi lege naturae,

    Cic. Rep. 1, 17, 26 Mos. (B. and K., nexo):

    Attici proprium te esse scribis mancipio et nexo,

    id. Fam. 7, 30, 2:

    cum sunt propter unius libidinem omnia nexa civium liberata nectierque postea desitum,

    id. Rep. 2, 34, 59:

    ut non sustulerit horum nexa atque hereditates,

    id. Caecin. 35, 102.—
    B.
    In gen., a legal obligation of any kind:

    acceptilatio est liberatio per mutuam interrogationem, quā utriusque contigit ab eodem nexu absolutio,

    Dig. 46, 4, 1:

    partem hereditatis a nexu pignoris liberam consequi,

    ib. 10, 2, 33.—
    * 2.
    Trop.:

    legis (= vincula, nodi),

    obligations, restraints, Tac. A. 3, 28 fin.;

    v. Orell. ad h. l.: nexus naturalium causarum,

    id. ib. 6, 22:

    causarum latentium,

    Curt. 5, 11, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > nexus

  • 8 repeto

    rĕ-pĕto, īvi or ĭi, ītum, 3, v. a., to fall upon or attack again or anew, to strike again (syn. repercutio).
    I.
    Lit. (in gen. not till after the Aug. per.):

    regem repetitum saepius cuspide ad terram affixit,

    after he had repeatedly attacked him, Liv. 4, 19; cf.:

    mulam calcibus et canem morsu,

    Sen. Ira, 3, 27, 1:

    repetita per ilia ferrum,

    Ov. M. 4, 733; 6, 562.— Absol.:

    bis cavere, bis repetere,

    to attack twice, Quint. 5, 13, 54:

    signum erat omnium, Repete!

    strike again, Suet. Calig. 58:

    ad Nolam armis repetendam,

    Liv. 9, 28:

    repetitus toxico,

    id. Claud. 44. —
    B.
    In partic.
    1.
    To prosecute again:

    condicione propositā, ut, si quem quis repetere vellet, par periculum poenae subiret,

    Suet. Aug. 32; id. Dom. 8 and 9; Dig. 48, 2, 3; 48, 16, 10; 15.—
    2.
    To seek again; to go back to, return to, revisit a person or thing.
    (α).
    With acc.:

    fratresque virumque,

    Ov. H. 3, 143:

    Nearchum,

    Hor. C. 3, 20, 6:

    Penates, ab orā Hispanā,

    id. ib. 3, 14, 3:

    viam, quā venisset,

    to retrace, Liv. 35, 28; cf. id. 9, 2, 8:

    castra,

    id. 31, 21; Suet. Tib. 12:

    domum,

    Hor. C. 1, 15, 6; Ov. P. 4, 4, 41; id. M. 3, 204:

    patriam,

    id. H. 18, 123; Just. 32, 3, 7:

    Africam,

    Liv. 25. 27:

    locum,

    id. 3, 63:

    retro Apuliam,

    id. 22, 18; cf. id. 31, 45 fin.; 40, 58 fin.:

    rursus Bithyniam,

    Suet. Caes. 2:

    urbem atque ordinem senatorium,

    id. Vit. 1:

    paludes,

    Hor. C. 3, 27, 9:

    cavum,

    id. Ep. 1, 7, 33:

    praesepia,

    Verg. E. 7, 39:

    urbem,

    id. A. 2, 749:

    Macedoniam,

    Nep. Eum. 6, 1:

    pugnam (shortly before, redire in pugnam),

    Liv. 37, 43:

    expeditionem,

    Suet. Claud. 1.—
    (β).
    With prep.:

    onerarias retro in Africam repetere,

    Liv. 25, 25 fin. Drak.:

    ad vada,

    Verg. Cul. 104:

    ad prima vestigia,

    Grat. Cyn. 245.—
    (γ).
    Absol.:

    quid enim repetiimus (sc. patriam)?

    Liv. 5, 51.—Freq. in medic. lang., to return, recur:

    morbi repetunt,

    Cels. 2, 1; 3, 22; 4, 4; 14 al. —
    II.
    Transf. (class.).
    A.
    To fetch, bring, or take back (cf. revoco).
    1.
    Lit.:

    filium istinc repetere,

    Plaut. Truc. 4, 3, 72:

    repudiatus repetor,

    Ter. And. 1, 5, 14:

    Lysias est Atticus, quamquam Timaeus eum quasi Liciniā et Muciā lege repetit Syracusas,

    Cic. Brut. 16, 63:

    qui maxime me repetistis atque revocastis,

    id. Dom. 57, 144:

    navigo in Ephesum, ut aurum repetam ab Theotimo domum,

    Plaut. Bacch. 4, 6, 7:

    ad haec (impedimenta) repetenda,

    Caes. B. C. 3, 76:

    aliquid ab Urbe,

    Suet. Calig. 39; cf.:

    thoracem Magni Alexandri e conditorio ejus,

    id. ib. 52 fin.:

    partem reliquam copiarum continenti,

    id. Aug. 16:

    alii (elephanti) deinde repetiti ac trajecti sunt,

    others were then brought and passed over, Liv. 21, 28:

    ut alium repetat in eundem rogum,

    Sen. Oedip. 61. —
    2.
    Trop., in partic.
    a.
    To take hold of or undertake again; to enter upon again; to recommence, resume, renew, repeat an action, a speech, etc. (cf.:

    renovo, restauro): praetermissa repetimus, incohata persequimur,

    Cic. Fin. 5, 19, 51:

    longo intervallo haec studia repetentem,

    id. Fat. 2, 4; id. Att. 15, 11, 1:

    oratio carens hac virtute (sc. ordine) necesse est multa repetat, multa transeat,

    Quint. 7, prooem. §

    3: ad verbum repetita reddantur,

    id. 11, 2, 39 et saep.:

    eadem vetera consilia,

    Cic. Verr. 1, 6, 17:

    hoc primus repetas opus, hoc postremus omittas,

    Hor. Ep. 1, 6, 48:

    susurri Compositā repetantur horā,

    id. C. 1, 9, 20:

    relicta,

    id. Ep. 1, 7, 97:

    verba,

    Ov. H. 20, 9:

    audita,

    id. ib. 20, 193:

    repetitum Mulciber aevum Poscit,

    id. M. 9, 422:

    auspicia de integro,

    Liv. 5, 17:

    pugnam,

    id. 10, 36 acrius bellum, Just. 12, 2, 13:

    iter,

    Ov. A. A. 3, 747:

    sollemnia,

    Tac. A. 3, 6 fin.:

    spectacula ex antiquitate,

    to restore, Suet. Claud. 21; cf.:

    genera ignominiarum ex antiquitate,

    id. Tib. 19:

    legatum,

    Dig. 30, 1, 32:

    usum fructum,

    ib. 7, 4, 3.— With de:

    de mutatione litterarum nihil repetere hic necesse est,

    Quint. 1, 7, 13.— With object-clause:

    repetam necesse est, infinitas esse species,

    Quint. 6, 3, 101; 46: ut repetam coeptum pertexere dictis, Lucr. 1, 418; cf.:

    commemorare res,

    id. 6, 936.— Poet.: rĕpĕtītus, a, um, as an adv., repeatedly, anew, again:

    repetita suis percussit pectora palmis,

    Ov. M. 5, 473; 12, 287:

    robora caedit,

    id. ib. 8, 769:

    vellera mollibat longo tractu,

    by drawing out repeatedly, id. ib. 6, 20; cf.:

    haec decies repetita placebit,

    Hor. A. P. 365. —
    b.
    In discourse, to draw, deduce, derive from anywhere; to go back to, begin from anywhere (cf. deduco):

    populum a stirpe,

    Cic. Rep. 3, 12, 21:

    repetere populi originem,

    id. ib. 2, 1, 3:

    ipsius juris ortum a fonte... stirpem juris a naturā,

    id. Leg. 1, 6, 20:

    usque a Corace nescio quo et Tisiā,

    id. de Or. 1, 20, 91; 2, 2, 6:

    ab ultimā antiquitate,

    id. Fin. 1, 20, 65:

    brevis erit narratio, si non ab ultimo repetetur,

    id. Inv. 1, 20, 28; Quint. 5, 10, 83:

    aliquid a Platonis auctoritate,

    Cic. Tusc. 5, 12, 34:

    ingressio non ex oratoriis disputationibus ducta sed e mediā philosophiā repetita,

    id. Or. 3, 11:

    res remotas ex litterarum monumentis,

    id. Inv. 1, 1, 1: initia amicitiae ex parentibus nostris, Bithyn. ap. Cic. Fam. 6, 16 init.:

    verba ex ultimis tenebris, ex vetustate,

    Quint. 8, 3, 25; 11, 1, 49; 1, 4, 4:

    alte vero et, ut oportet, a capite repetis, quod quaerimus,

    Cic. Leg. 1, 6, 18:

    tam longa et tam alte repetita oratio,

    id. de Or. 3, 24, 91; id. Rep. 4, 4, 4:

    repetam paulo altius, etc.,

    id. Clu. 24, 66:

    altius omnem Expediam primā repetens ab origine famam,

    Verg. G. 4, 286; so,

    altius,

    Quint. 5, 7, 27; 6, 2, 2; 11, 1, 62; Suet. Ner. 2:

    transilire ante pedes posita et alia longe repetita sumere,

    Cic. de Or. 3, 40, 160; so,

    longe,

    id. Fam. 13, 29, 2; id. Div. 2, 58, 119:

    longius,

    id. Inv. 1, 49, 91; Quint. 5, 7, 17; 5, 11, 23:

    repetitis atque enumeratis diebus,

    reckoned backwards, Caes. B. C. 3, 105; so,

    repetitis diebus ex die vulneris,

    Dig. 9, 2, 51, § 2:

    repetitā die,

    ib. 10, 4, 9, § 6; 39, 2, 15, § 31; 43, 19, 1, § 10; 22, 4, 3.—
    c.
    Repetere aliquid memoriā, memoriam rei, or (rarely without memoriā) aliquid, to call up again in the mind; to call to mind, recall, recollect (cf.:

    revoco, recordor): cogitanti mihi saepenumero et memoriā vetera repetenti,

    Cic. de Or. 1, 1, 1; id. Fam. 11, 27, 2; id. Rep. 1, 8, 13; Verg. A. 1, 372:

    repete memoriā tecum, quando, etc.,

    Sen. Brev. Vit. 3, 3; cf. with object-clause: memoriā repeto, diem esse hodiernum, quo, etc., Scipio Afric. ap. Gell. 4, 18, 3; Quint. 1, 6, 10:

    repete temporis illius memoriam,

    Cic. Deiot. 7, 20; id. Verr. 2, 4, 47, § 105:

    memoriam ex annalibus,

    Liv. 8, 18:

    veteris cujusdam memoriae recordationem,

    Cic. de Or. 1, 2, 4.—Without memoriā:

    reminisci quom ea, quae tenuit mens ac memoria, cogitando repetuntur,

    Varr. L. L. 6, § 44 Müll.:

    si omnium mearum praecepta litterarum repetes, intelleges, etc.,

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7:

    supra repetere et paucis instituta majorum disserere,

    Sall. C. 5, 9:

    unde tuos primum repetam, mea Cynthia, fastus,

    Prop. 1, 18, 5:

    cum repeto noctem, quā, etc.,

    Ov. Tr. 1, 3, 3:

    te animo repetentem exempla tuorum,

    Verg. A. 12, 439.— With object-clause:

    repeto, me correptum ab eo, cur ambularem,

    Plin. Ep. 3, 5, 16; 7, 6, 7; 13; Suet. Gram. 4:

    multum ante repetito, concordem sibi conjugem, etc.,

    Tac. A. 3, 33.— Absol.:

    inde usque repetens, hoc video,

    Cic. Arch. 1, 1:

    genitor mihi talia (namque Nunc repeto) Anchises fatorum arcana reliquit,

    Verg. A. 7, 123; 3, 184.—
    B.
    To ask, demand, or take again or back; to demand or claim what is due (syn. reposco).
    1.
    In gen.
    a.
    Lit.:

    si quis mutuom quid dederit, fit pro proprio perditum, quom repetas,

    Plaut. Trin. 4, 3, 45; cf. id. ib. 5, 2, 7:

    suom,

    id. Ps. 1, 3, 63:

    neque repeto pro illā quidquam abs te pretii,

    Ter. Eun. 4, 6, 11:

    bona sua,

    Cic. Verr. 2, 3, 13, § 32:

    abs te sestertium miliens ex lege,

    id. Div. in Caecil. 5, 19:

    ereptas pecunias,

    id. ib. 5, 18; cf.:

    quae erepta sunt,

    id. Sull. 32, 89:

    mea promissa,

    id. Planc. 42, 101:

    obsides,

    Caes. B. G. 1, 31:

    urbes bello superatas in antiquum jus,

    Liv. 35, 16, 6:

    Homerum Colophonii civem esse dicunt suum, Chii suum vindicant, Salaminii repetunt,

    Cic. Arch. 8, 19:

    Cicero Gallum a Verticone repetit, qui litteras ad Caesarem referat,

    applied again for, Caes. B. G. 5, 49:

    si forte suas repetitum venerit plumas,

    Hor. Ep. 1, 3, 18:

    nec repetita sequi curet Proserpina matrem,

    Verg. G. 1, 39:

    Politorium rursus bello,

    to retake, Liv. 1, 33, 3.—
    b.
    Trop.: qui repetit eam, quam ego patri suo quondam spoponderim, dignitatem, Cic. Fl. 42, 106; cf.:

    pro eo (beneficio) gratiam repetere,

    Liv. 1, 47:

    civitatem in libertatem,

    id. 34, 22, 11:

    parentum poenas a consceleratissimis filiis,

    Cic. Rosc. Am. 24, 67:

    ab isto eas poenas vi repetisse, aliquo,

    id. Verr. 2, 5, 63, § 163:

    ut ne mors quidem sit in repetendā libertate fugiendā,

    in the effort to recover, id. Phil. 10, 10, 20:

    libertatem per occasionem,

    Liv. 3, 49; cf.:

    dies ille libertatis improspere repetitae,

    Tac. A. 1, 8:

    beneficia ab aliquo,

    Sall. J. 96, 2:

    honores quasi debitos ab aliquo,

    id. ib. 85, 37:

    repete a me rempublicam,

    take back from me, Suet. Caes. 78: repetitumque, duobus uti mandaretur consulum nomen imperiumque, it was demanded again, that, etc., Liv. 3, 33: se repetere, to recover one ' s self, Sen. Ep. 104, 6.—
    2.
    In partic., publicists' and jurid. t. t.
    a.
    Of the fetiales: repetere res, to demand back from the enemy things which they had taken as booty; hence, in gen., to demand satisfaction:

    (fetiales) mittebantur antequam conciperetur (bellum), qui res repeterent,

    Varr. L. L. 5, § 86 Müll.; Liv. 1, 32; 4, 30; 7, 6; 32; Cic. Off. 1, 11, 36:

    jure gentium res repeto,

    Sall. H. 3, 61, 17 Dietsch:

    amissa bello repetere,

    Just. 6, 6, 7; cf. clarigatio and clarigo. —
    b.
    In jurid. lang.: res repetere, to demand back or reclaim one ' s property before a court:

    in iis rebus repetendis, quae mancipi sunt,

    Cic. Mur. 2, 3.— Hence, transf., in gen., to seek to obtain, to reclaim: non ex jure manum consertum, sed magi' ferro Rem repetunt, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 277 Vahl.).—
    c.
    Pecuniae repetundae, or simply repetundae, money or other things extorted by a provincial governor, and that are to be restored (at a later period, referring to any bribed officer):

    L. Piso legem de pecuniis repetundis primus tulit,

    Cic. Verr. 2, 3, 84, § 195; 2, 4, 25, § 56; id. Brut. 27, 106; id. Off. 2, 21, 75:

    quorum causā judicium de pecuniis repetundis est constitutum,

    id. Div. in Caecil. 4, 11:

    clames te lege pecuniarum repetundarum non teneri,

    id. Clu. 53, 148:

    pecuniarum repetundarum reus,

    Sall. C. 18, 3:

    oppugnatus in judicio pecuniarum repetundarum,

    id. ib. 49, 2:

    quā lege a senatore ratio repeti solet de pecuniis repetundis,

    Cic. Clu. 37, 104:

    accusare de pecuniis repetundis,

    id. Rab. Post. 4, 9; id. Clu. 41, 114:

    cum de pecuniis repetundis nomen cujuspiam deferatur,

    id. Div. in Caecil. 3, 10:

    de pecuniis repetundis ad recuperatores itum est,

    Tac. A. 1, 74 fin. —With ellipsis of pecuniis:

    repetundarum causae, crimen, lex,

    Quint. 4, 2, 85; 5, 7, 5; 4, 2, 15; Tac. A. 4, 19; 13, 43; 12, 22; 13, 33; id. H. 1, 77; 4, 45; Plin. Ep. 2, 11, 3:

    repetundarum reus,

    Val. Max. 9, 12, 7:

    repetundarum argui,

    Tac. A. 3, 33:

    accusare,

    Suet. Dom. 8:

    postulari,

    Tac. A. 3, 66; Suet. Caes. 4:

    absolvi,

    Tac. A. 13, 30:

    convinci,

    Suet. Caes. 43:

    damnari,

    Tac. A. 3, 70; 14, 28:

    teneri,

    id. ib. 11, 7: Pilius de repetundis eum postulavit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2 (for which, §

    3, de pecuniis repetundis): neque absolutus neque damnatus Servilius de repetundis,

    id. ib. §

    3: damnatum repetundis consularem virum,

    Suet. Oth. 2 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > repeto

  • 9 servio

    servĭo, īvi and ii, ītum, 4 ( imperf. servibas, Plaut. Capt. 2, 1, 50; fut. servibo, id. Men. 5, 9, 42; id. Merc. 3, 2, 3; Ter. Hec. 3, 5, 45:

    servibit,

    Plaut. Pers. 4, 4, 76; id. Trin. 2, 2, 27), v. n. (once pass., v. I. B. infra) [servus], to be a servant or slave, to serve, be in service (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    (α).
    Absol.: Ha. Quid tu, servusne es, an liber? Ps. Nunc quidem etiam servio, Plaut. Ps. 2, 2, 16:

    nunc qui minus servio, quam si forem serva nata?

    id. Rud. 1, 3, 37:

    in liberatā terrā liberatores ejus servire,

    Liv. 34, 50:

    per centum annos,

    id. 39, 37, 5:

    an addictus, quem lex servire, donec solverit, jubet, servus sit,

    Quint. 7, 3, 26:

    qui Libertate caret, Serviet aeternum,

    Hor. Ep. 1, 10, 41:

    servire liberaliter,

    Ter. And. 1, 1, 11:

    serviet utiliter (captivus),

    Hor. Ep. 1, 16, 70 et saep.:

    servire juste (opp. injuste imperare),

    Cic. Rep. 3, 18, 28; id. Phil. 6, 7, 19:

    vincti per centum annos servistis,

    Liv. 39, 37:

    servit vetus hostis Cantaber, serā domitus catenā,

    Hor. C. 3, 8, 21.—
    (β).
    With dat. of the person to whom service is rendered, to be enslaved to, to serve:

    justum est, tuos tibi servos tuo arbitratu serviat,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 71:

    lenoni,

    Ter. Phorm. 1, 2, 33:

    servitum tibi me abducito, ni fecero,

    Plaut. Ps. 1, 5, 105:

    venire in eum locum, ubi parendum alteri et serviendum sit,

    Cic. Rab. Post. 8, 22; cf.:

    sive regi sive optimatibus serviant,

    id. Rep. 1, 35, 55:

    ut hoc populorum intersit, utrum comi domino an aspero serviant, etc.,

    id. ib. 1, 33, 50:

    Athenas victas Lacedaemoniis servire pati,

    Nep. Alcib. 9, 4:

    minata, Servitura suo Capitolia nostra Canopo,

    Ov. M. 15, 827.—
    (γ).
    With apud:

    tam ille apud nos servit, quam ego nunc hic apud te servio,

    Plaut. Capt. 2, 2, 62:

    filius meus illi apud vos servit captus in Alide,

    id. ib. 2, 2, 80:

    hoc pacto apud te serviam,

    id. Aul. 1, 1, 12:

    apud lenonem,

    id. Poen. 4, 2, 87:

    si quis apud nos servisset, etc.,

    Cic. de Or. 1, 40, 182.—
    (δ).
    With homogeneous object:

    servitutem: qui in servitute est eo jure, quo servus, aut, ut antiqui dixerunt, qui servitutem servit,

    Quint. 7, 3, 26:

    tu usque a puero servitutem servivisti in Alide,

    Plaut. Capt. 3, 4, 12:

    quorum majorum nemo servitutem servivit,

    Cic. Top. 6, 29; id. Mur. 29, 61:

    qui (cives) servitutem servissent,

    Liv. 40, 18, 7; 45, 15, 5: neque erile negotium plus curat quam si non servitutem [p. 1683] serviat, Plaut. Mil. 2, 6, 2; 3, 1, 150 (not servitute, v. Ritschl ad h. l.).—So with dat. of person:

    me servitutem servire huic homini optumo,

    Plaut. Capt. 2, 3, 31; id. Aul. 4, 1, 6; id. Rud. 3, 4, 42; cf.:

    sed is privatam servitutem servit illi an publicam?

    id. Capt. 2, 2, 84 (v. infra, II.):

    ego haud diu: ab ineunte adulescentiā tuis servivi servitutem imperiis,

    id. Trin. 2, 2, 21; and with apud:

    apud hunc servitutem servio,

    id. Mil. 2, 1, 17.—
    B.
    Pass. (perh. only in the foll. passage):

    adsuescamus... servis paucioribus serviri,

    Sen. Tranq. 9, 3.—
    II.
    In gen., with dat. of object (a person or thing), to be devoted or subject to; to be of use or service to; to serve for, be fit or useful for; to do a service to, to comply with, gratify, humor, accommodate; to have respect to, to regard or care for; to consult, aim at, to accommodate one's self to, etc. (so esp. freq. in Cic.; cf.:

    pareo, appareo, ministro): tibi servio atque audiens sum imperii,

    Plaut. Truc. 1, 2, 25; Cic. Div. in Caecil. 15, 48:

    quoniam sibi (rei publicae) servissem semper, numquam mihi... ut jam mihi servirem, consulerem meis,

    id. Planc. 38, 92; cf.:

    servire populo,

    id. ib. 4, 11; id. Fin. 5, 9, 27 et saep.:

    cum is, qui imperat aliis, servit ipse nulli cupiditati,

    id. Rep. 1, 34, 52; cf.:

    cum homines cupiditatibus iis, quibus ceteri serviunt, imperabunt,

    id. Lael. 22, 82:

    aetati hujus,

    id. Fin. 5, 9, 27:

    mori alicujus,

    Nep. Them. 1, 3:

    semper aut belli aut pacis serviit artibus,

    Vell. 1, 13, 3:

    amori aliorum flagitiosissime,

    Cic. Cat. 2, 4, 8:

    auribus alicujus,

    Caes. B. C. 2, 27:

    bello,

    id. B. G. 7, 34:

    brevitati,

    Cic. de Or. 2, 80, 327:

    commodis alicujus,

    id. Rep. 1, 4, 8; id. Q. Fr. 1, 1, 8, § 24; id. Inv. 2, 45, 132:

    rei publicae commodis,

    id. Div. in Caecil. 20, 64; cf.:

    compendio suo privato,

    Caes. B. C. 3, 32:

    constantiae,

    Cic. Fam. 5, 16, 5:

    dignitati (with consulere rei publicae),

    id. Sest. 10, 23:

    dolori meo,

    id. ib. 6, 14:

    existimationi,

    id. Verr. 1, 10, 29; id. Att. 5, 11, 5:

    famae,

    id. ib. 5, 10, 2:

    gloriae,

    id. Tusc. 5, 3, 9:

    gravitati vocum aut suavitati,

    id. Or. 54, 182:

    vel honori multorum vel periculo (with obedire tempori),

    id. Brut. 69, 242:

    indulgentiae,

    id. Cael. 32, 79:

    iracundiae (with parere dolori),

    id. Prov. Cons. 1, 2:

    laudi et gloriae,

    id. Cat. 1, 9, 23:

    laudi existimationique,

    id. Verr. 2, 1, 2, § 5:

    numeris (orationis),

    id. Or. 52, 176:

    oculis civium,

    id. Phil. 8, 10, 29:

    pecuniae,

    id. Tusc. 5, 3, 9:

    personae,

    id. Off. 3, 29, 106:

    petitioni,

    id. Verr. 1, 9, 24:

    posteritati,

    id. Tusc. 1, 15, 35:

    rei familiari,

    id. Rosc. Am. 15, 43; cf.

    rei,

    Ter. Hec. 2, 1, 27:

    rumori,

    Plaut. Trin. 3, 2, 14; Caes. B. G. 4, 5 fin.:

    tempori,

    Cic. Sest. 6, 14; id. Tusc. 3, 27, 66; id. Att. 8, 3, 6; 10, 7, 1:

    utilitati salutique,

    id. Q. Fr. 1, 1, 9, § 27:

    valetudini,

    id. Fam. 16, 18, 1:

    vectigalibus,

    id. de Or. 2, 40, 171:

    venustati vel maxime,

    id. ib. 2, 78, 316;

    2, 80, 327: verbis praecedentibus,

    Quint. 9, 4, 63.— Pass. impers.:

    ut communi utilitati serviatur,

    Cic. Off. 1, 10, 31:

    concisum est ita, ut non brevitati servitum sit, sed magis venustati,

    id. de Or. 2, 80, 327.—
    (β).
    With homogeneous object (cf. supra, I. d):

    ab ineunte adulescentiā Tuis servivi servitutem imperiis et praeceptis, pater... Meum animum tibi servitutem servire aequom censui,

    Plaut. Trin. 2, 2, 21 sqq.—
    B.
    Transf., of things.
    1.
    In gen., to help, assist, be serviceable to, be useful for (post-Aug.):

    ut totus truncus alienigenis surculis serviat,

    Col. 4, 29, 14; cf.:

    tabularia debent servire gallinis,

    id. 6, 3, 2:

    chartis serviunt calami,

    Plin. 16, 36, 64, § 157:

    candelae luminibus et funeribus serviunt,

    id. 16, 37, 70, § 178:

    eademque materia et cibis et probris serviat,

    id. 33, 12, 54, § 152:

    laetor quod domus aliquando C. Cassi, serviet domino non minori,

    Plin. Ep. 7, 24, 8.—
    2.
    Esp., jurid. t. t., of buildings, lands, etc., to be subject to a servitude:

    praedia, quae serviebant,

    Cic. Agr. 3, 2, 9; so,

    aedes,

    id. Off. 3, 16, 67:

    neque servire quandam earum aedium partem in mancipi lege dixisset,

    id. de Or. 1, 39, 178:

    eodem numero (incorporalium) sunt et jura praediorum urbanorum et rusticorum, quae etiam servitutes vocantur,

    Gai. Inst. 2, 14 fin.; Paul. Sent. 1, 17; cf. Dig. 8, 2, 20, §§ 3 and 5; 8, 6, 8, § 1 al.; and v. servitus, II. B., and servus, II.

    Lewis & Short latin dictionary > servio

См. также в других словарях:

  • Manus — Este artículo o sección necesita referencias que aparezcan en una publicación acreditada, como revistas especializadas, monografías, prensa diaria o páginas de Internet fidedignas. Puedes añadirlas así o avisar a …   Wikipedia Español

  • Рим город* — Содержание: I. Р. Современный; II. История города Р.; III. Римская история до падения западной Р. империи; IV. Римское право. I. Рим (Roma) столица Итальянского королевства, на реке Тибре, в так называемой Римской Кампанье, под 41°53 54 северной… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • Рим, город — Содержание: I. Р. Современный; II. История города Р.; III. Римская история до падения западной Р. империи; IV. Римское право. I. Рим (Roma) столица Итальянского королевства, на реке Тибре, в так называемой Римской Кампанье, под 41°53 54 северной… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • Roman Law —     Roman Law     † Catholic Encyclopedia ► Roman Law     In the following article this subject is briefly treated under the two heads of; I. Principles; II. History. Of these two divisions, I is subdivided into: A. Persons; B. Things; C. Actions …   Catholic encyclopedia

  • De lege ferenda — Traditionell werden Rechtsgrundsätze gern durch lateinische Begriffe oder Wendungen ausgedrückt. Sie sind teilweise aus der griechisch/römischen Antike überliefert, da insbesondere das deutsche Zivilrecht in wesentlichen Bereichen auf dem antiken …   Deutsch Wikipedia

  • Ex aequo et bono — Traditionell werden Rechtsgrundsätze gern durch lateinische Begriffe oder Wendungen ausgedrückt. Sie sind teilweise aus der griechisch/römischen Antike überliefert, da insbesondere das deutsche Zivilrecht in wesentlichen Bereichen auf dem antiken …   Deutsch Wikipedia

  • Liste lateinischer Rechtsbegriffe — Traditionell werden Rechtsgrundsätze gern durch lateinische Begriffe oder Wendungen ausgedrückt. Sie sind teilweise aus der griechisch/römischen Antike überliefert, da insbesondere das deutsche Zivilrecht in wesentlichen Bereichen auf dem antiken …   Deutsch Wikipedia

  • Rechtslatein — Traditionell werden Rechtsgrundsätze gern durch lateinische Begriffe oder Wendungen ausgedrückt. Sie sind teilweise aus der griechisch/römischen Antike überliefert, da insbesondere das deutsche Zivilrecht in wesentlichen Bereichen auf dem antiken …   Deutsch Wikipedia

  • Latein im Recht — Traditionell werden Rechtsgrundsätze gern durch lateinische Begriffe oder Wendungen ausgedrückt. Sie sind teilweise aus der römischen Antike überliefert, da insbesondere das deutsche Zivilrecht in wesentlichen Bereichen auf dem antiken Römischen… …   Deutsch Wikipedia

  • Mancipatĭo — (röm. Ant.), die feierlichste Art des Verkaufs, durch welche der Käufer (Manceps) nach älterem Römischen Rechte unter einer gewissen öffentlichen Autorität in das volle Eigenthum einer Sache gesetzt wurde. Die feierliche Handlung erforderte außer …   Pierer's Universal-Lexikon

  • манципация — см. мансипация. * * * (лат. mancipatio, от manus рука + captare захватывать, завладевать; англ. mancipation) в римском праве форма приобретения власти над вещами и людьми, торжественный договор покупки. Обряд совершался путем отвешивания… …   Большой юридический словарь

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»